• Awers i rewers

Awers i rewers (łac.) to dwie strony jakiegoś zdobionego przedmiotu płaskiego, pokrytego jedno- lub dwustronnie malowidłem, grafiką lub drukiem, zawierającego płaskorzeźbę, wizerunek wykonany metodą rycia, kucia lub zdobionego w jeszcze inny sposób. Oba pojęcia funkcjonują wyłącznie razem, gdy w danym przedmiocie występuje swobodny dostęp do obu jego powierzchni, przy czym jedna z nich jest wyłączną lub główną stroną zawierającą przedstawiane treści.

Tą jedyną lub ważniejszą stroną jest awers, natomiast rewers zawiera treści uzupełniające lub też jest po prostu "plecami" danego przedmiotu. W znaczeniu bardziej ogólnym awers to strona przednia czegoś, zwana też w tym znaczeniu stroną "prawą", a rewers to strona tylna zwana też "lewą".

Zasadniczo pojęcia te są stosowane w odniesieniu do przedmiotów artystycznych o wzmiankowanych cechach, a ich głównym polem zastosowań jest numizmatyka.

Awers i rewers posiadają monety oraz inne podobne wyroby jak ordery, odznaki, medale, plakietki itp. Pojęć tych nie stosuje się jednak do pieniędzy papierowych, określając w nich w miejsce awersu i rewersu odpowiednio: przednią i odwrotną stronę banknotu.

W przypadku monet, awers zawiera godło państwowe, insygnia  lub portret władcy, oraz inne okoliczności towarzyszące wybiciu (przede wszystkim nominalny czas wybicia), natomiast rewers zawiera inne elementy graficzne w większym lub mniejszym stopniu związane z okolicznościami wybicia monety. Nominał  zazwyczaj jest po stronie rewersu, ale nie ma na to reguły. Inną metodą rozpoznawania, gdzie jest awers, a gdzie rewers, jest fakt, że awers, jako strona oficjalna, zawiera niezmienne elementy graficzne, podczas gdy rewers dla każdego nominału może wyglądać zupełnie inaczej (i nie chodzi tu tylko o sam symbol nominału, ale także o inne umieszczone na tej stronie elementy graficzne).

Pojęcia awersu i rewersu są w języku potocznym często mylone. Dla przeciętnego człowieka ważniejszą stroną jest ta z nominałem, stąd nazywa się ją niepoprawnie awersem. Czasami problem z określeniem stron monety może być naprawdę trudny – jak w przypadku Euro. Wszystkie monety Wspólnoty mają tą samą stronę z danym nominałem zwaną stroną europejską, podczas gdy druga strona zwana stroną narodową różni się w każdym kraju. Powoduje to problemy w określeniu, która strona jest awersem, a która rewersem. Prawodawstwo Unii Europejskiej jako awers monety określa stronę narodową, natomiast rewers jako stronę europejską.  Narodowy Bank Polski uważa z kolei stronę europejską za awers, a stronę narodową za rewers.  Różnica ta wynika z rozbieżności pomiędzy nazewnictwem i tłumaczeniem, co jest awersem, a co rewersem w poszczególnych krajach.

Przy losowaniu metodą rzucania monetą pada zwykle pytanie orzeł czy reszka?. Wynika ono stąd, że orzeł (inna nazwa to orzełek) leży na wielu monetach (w tym polskich) po stronie awersu, przez co jest jego synonimem, a reszka (wyraz poch. rosyjskiego) jest synonimem rewersu.

• Numizmatyka

Numizmatyka (z gr. νομισματική) – nauka pomocnicza historii, zajmująca się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych pod względem historycznym, estetycznym, a także technicznym. W ostatnich latach coraz częściej za dział numizmatyki uważana jest polityka monetarna (zwalczanie przestępczości monetarnej, polityka emisyjna, obieg pieniądza, jako wyraz świadomych działań eminenta). Pochodzenie słowa numizmatyka nie jest do końca jasne - nie wiadomo, czy pochodzi od łacińskiego nummus, czy też od greckiego nomisma. Numizmatyka ma swoje początki w XIV wieku, rozwinęła się w okresie renesansu. Największe w Polsce zbiory monet i medali znajdują się w muzeach narodowych w Warszawie i w Krakowie.

Główne zadania numizmatyki:

- kolekcjonowanie i klasyfikowanie monet

- datowanie monet: bezwzględne; analiza znaków menniczych; połączona analiza ikonograficzna, metrologiczna i epigraficzna

- ustalanie kręgu użytkowników danych monet

- określanie dodatkowych funkcji monet

- wyjaśnianie i interpretacja faktów i procesów dziejowych.

• Rant

Rant – inaczej brzeg; określenie stosowane m.in. w numizmatyce do określenia tej części monety, która stanowi jej cienką część brzegową i która może być gładka, ząbkowana, a także mogą znaleźć się na niej drobne zdobienia lub napisy.

• Stopa mennicza
  

Stopa mennicza – ustalona liczba monet  danego rodzaju wybijanych z określonej jednostki wagowo-pieniężnej (grzywny). Przykładem takich grzywien była grzywna krakowska,  pruska, brandenbursko-pruska.

• Żetony

Czym się różnią monety od żetonów? Monety w Polsce mogą być emitowane wyłącznie przez Narodowy Bank Polski i są prawnym środkiem płatniczym. Wszystkie numizmaty wydawane przez samorządy, firmy, miasta – to żetony.